FRANK CAPRA 1897-1991
(AKTÖR AĞLADIĞINDA DEĞİL ,SEYİRCİ AĞLADIĞINDA DRAMA OLUR)
Ustanın önemli bir sözü.
OK 1 M2
Sinema tarihçileri onun için Amerikan Rüyası der.
İtalyada doğmuş bir yönetmen 5 yaşında amerikada bulmuş kendini.
Capra’nın hayat hikayesi fakirlikten zenginliğe geçişin hikayesidir.1930-1940 arası yaptığı filmlerle Amerikan sinemasına damga vurdu. Tüm dünyada izlendi.Akademinin Oscar Ödülleri dahil bir sürü ödül verildi ona.
Aslında aile Sicilyalı, Capra Kapris’ten türemiş bir isim, karakteride buna uygun( duygulu ve inatçı bir kişilik)
Daha 5 yaşındayken aile Germania gemisinin en ucuz alt koğuşlarında Amerikaya iltica ediyor. Denizde 13 gün feci kötü şartlarda bir yolculuk.ve çocukluk anılarında bir travma (havalandırması olmayan pis kokan bir hücre gibi yerde 13 gün.hayatının en kötü deneyimi.)
G14
Capra anılarında anlatıyor( gemi limana girdiğinde o kocaman heykel kadını elinde lamba görünce bağırdım: Baba bak Özgürlüğün ışığı)
Los Angeles’de İtalyan Getto’sunda geçti çocukluğu.Okul sonrası sokaklarda gazete satardı.Lise’den sonra,Ailesi istemediği halde, California Instıtute of Technology’de okudu.(yıllık ücret 250 Dolar dı.)Gece kulüplerinde davul (banjo) çaldı, okul çamaşırhanesi,temizlik, gibi işlerde part tıme çalıştı.1918’de Kimya mühendisi olarak mezun oldu.Kendi ifadesiyle artık değişmiş,kültürlü bir insan olmuştu.
G15
Ne yazık ki I.Dünya savaşı başlamıştı.hemen askere alındı.İspanyol gribine yakalanınca taburcu oldu. 1919’da John Ford’un ‘’The Outcasts of Poker Flat’’ filminde figüran işi buldu.Baş rolü Harry Carey oynuyordu.(kim derdi ki,birkaç yıl sonra Frank Capra yönetmen olacak ve 1939.’’Mr.Smith Goes to Washington ‘’ filminde Harry Carey’i oyuncu olarak yönetecekti)
1920’de ABD vatandaşlığına alındı.
G16 G17
1922’de Bir tiyatro oyuncusunun film yapmak talebi üzerine stüdyoda film yapmayı araştırdı ve öğrenmeye çalıştı.
Ancak işsizdi.depresyondaydı.Apandisit ameliyatı olduktan sonra san fransisco’da 5 yıl Evsizler evinde yaşayarak,günde 20 sente basit işlerde çalışarak yaşamını sürdürdü. arada sırada Film stüdyolarında Extra işlerde,ayak işlerinde çalışıyordu.(bu stüdyolar bir müddet sonra 1930’lardaCapra’nın meşhur olduğu COLUMBİA PİCTURES) olacaktır. 1924 yılında yapımcı Harry Cohn CAPRA’yı işe aldı.
G18 G19
Ama O, Bir müddet sonra Hal Roach’un OUR GANG serisi filmlerine küçük komedi senaryoları yazmaya başladı.Fakir mahalle çocuklarından oluşan çetenin komik maceralarıylı.
.Mack Sennet’in Slap Stick komedileri için senaryo yazdı.Harry Langdon’u keşfederek,yönettiği filmlerle meşhur etti. Son filmleri iş yapmayınca ikisi de stüdyodan atıldı.
Langdon, Capra’nın yardımı olmadan başarılı olamayacağını bildiğinden onu özel senaristi ve Yönetmeni olarak kiraladı. Çok başarılı 3 film yaptılar (1926 The Strong Man,1927 Long Pants,1927 His First Flame).
G16 G17
1928 yılında Capra, Harry Cohn ‘un artık ismi Columbia olan stüdyosuna tekrar döndü. Maliyeti ucuz B tipi filmler yapan bir stüdyo idi.Dağıtım kanallarını elinde tutan,salonları olan Büyük stüdyolarla rekabet etmesi mümkün değildi.COLUMBIA ise artık,büyük stüdyolarla rekabet edecek,uzun metraj filmler yapmak istiyordu.İşte Capra’nın başarısı bu noktada oldu. Columbia’ya 20 film yaptı.(klasikleşmiş filmleri dahil)
Bir sürü yönetmen Sesli döneme maalesef alışamamıştı. Oysa Capra mühendisti.Kolaylıkla ses teknolojisine adapte oldu.Kamerayı,açıları iyi çözümledi. Capra şöyle der(sessiz dönemde evde oturmadım)
ilk sesli film All Johnson 1927’’Jazz Singer’’ı seyredince,hemen karar verdi ve stüdyosunu zorladı bu teknolojiye. Oysa çoğu stüdyo sesin geçici bir heves olduğunu sanmış,yatırım yapmamıştı.
1929 The Younger Generation ‘’(kısmen sesli) filmi çektiğinde Kameramanı hayretlere düştü.O zamana kadar kimse Capra’nın mühendis olduğunu bilmiyordu. (hepimiz karanlıkta koşturuyorduk,seslendiren kişi bile ne olduğunu anlamamıştı. Çoğu yönetmen kapının nerde olduğunu bile bilmez,Ama Capra ne yaptığını çok iyi biliyordu.)
Bazıları başarılı 9 film yaptı.Columbia’nın en çok güvendiği yönetmendi. (Artık iyi şeyler yapma zamanı gelmişti)i.Sinema tarihinde ilk defa FRANK CAPRA ismini afişlerin başına koydu. Tarihte ilk defa bir yönetmen ismi öne çıkıyor ve tanınıyordu.
G20 G21
1930 Ladies of Leisure (hoş vakit kadınları)
Barbara Stanwyck’in rol aldığı film. Exotic atmosfer,güzel kızlar,tatlı hayat,ve dinamik bir drama anlatımı. Sevgi dolu Humanist bir film
G22 G23
1932 American Madness (Amerika Çılgınlığı)
Büyük Buhran dönemi, Bir Banka yöneticilerinden birinin yardımıyla,100.000 $ soyulur. Fısıltı dedikodusu Milyon dolarlara çıkar,mudiler bankaya hücum edip paralarını çekmek ister….Fakat (Capra tarzı) filmin sonu mjutlu biter.
(bizde bunları yaşamadık mı,1982 yılında Banker krizlerinde,2003 yılında Demirbank İmarbank gibi bankalar iflas ettiğinde..)
G24 G25
1933 Lady for a Day… (Bir günlük Kibar Kadın)
4 dalda oscar’a aday gösterildi.
CAPRA tekrarını,Türkiye’de Elmacı Kadın adıyla vizyona giren 1961’de çektiği’’ A Pocketful of Miracles’’ yaptı.Bette Davis müthiş bir oyun sergiledi.
Unutmayalım ki 1929 Da Amerikada büyük buhran başlar,iflaslar intiharlar, yokluk ve fakişrlik,umutsuzluk toplumda yayılır.Aynı anda Avrupa da Hitler ve Mussolini’nin yarattığı politik gerginlik ve savaş korkusu. İşte bu ruhsal yapıda olan toplumlara CAPRA filmleri çok iyi geldi. Sinemadan çıkan seyirciler,anlık da olsa sıkıntılarını unutmuş, mutlu bir gülümsemeyle evlerine dönüyordu.
G26 G27
1934 It Happened one Night (iki gönül bir olunca)
Filmin önemi OSCAR başarısından geliyor. 5 dalda OSCAR kazanıldı. Oscar tarihinde 3 film bu başarıyı yakaladı. 1975 Milos Forman’ın yönettiği ve Jack Nicholson’un oynadığı’’GUGUK KUŞU’’ve 1991 Jonathan Demme’nin yönettiği ve Judie Foster’in oynadığı‘’ KUZULARIN SESSİZLİĞİ’’
Sinema açısından önemi,çoğu klişe olmuş romantik komedi sahnelerinin bu filmde ilk defa görülmüş olmasıdır.
G28 G29
1936 Mr.Deeds Goes to Town (Mr.Deeds Şehre gidiyor)
(en iyi yön.OSCARödülü ve 5 değişik ödül)
İyi niyet fantezilerine yöneldi,kişilere değil tema’yı işlemekteydi.
1936’da 8.Akademi Ödül Törenini sundu.(hosted)
G30 G31
1937 Lost Horizon ( Gaip Ufuklar)
Sinema salonu dışında,2.dünya savaşına hazırlanan bir dünya varken, Filmde bize Himalaya dağları arasında Ütopik bir ülke anlatıyor.
G32 G33
1938 You can’t take it with you (Para beraber Gitmez)
(en iyi yön .OSCAR)
Tükçe adı (Para beraber Gitmez) olan filmde30 yaşındaki James Stewart oynuyor. En iyi film ve en iyi yönetmen 2 OSCAR kazanılıyor. Tam bir CAPRACORN filmi.
G34 G35
1939 Mr.Smith goes to Washington (Mr.Smith Washington’a gidiyor)
11 dalda aday gösterildi.En iyi Senaryo OSCAR’ını kazandı.ayrıca 6 değişik ödül kazanıldı. James Stewart oynuyordu.
Capra myth’ini en çok vurgulayan filmdir.Vatanseverliğini de vurgulayan bir film.(II.WW karanlık bulutların dolaştığı ortamda Devlet adamlarını satirik bir filmde Washington’u anlatmak iyi bir fırsattı. ) ABD İngiltere büyük elçisi,Columbia başkanı Harry Cohn bir mektup yazarak,lütfen bu filmi Avrupa’da oynatmayın ricasında bulundu.Müttefikler üzerinde olumsuz etki yapmasından korkuyordu. Başkan Roosevelt’e de bu film oynatılmasın diye başvurdu. Ama Columbia ve Capra filmi kısıtlamadan planlandığı gibi vizyonu soktular. Seyirci demokrasi heyecanıyla,vatandaşlık coşkusuyla sinemadan çıkıyordu.
Fransa’da Vichy hükümeti,hangi filmi tercih edersiniz diye halk arasında anket yaptı.Bu film seçilmişti. Bu arada Amerikan filmleri gösterimi yasaklanmıştı.Almanya işgal edilince ,Fransız Halkının Demokrasiyi en çok vurguladığı film CAPRA’nın filmiydi.
Aslında CAPRA’nın ABD politikacılarına bir eleştiridir. Kişisel çıkarlarını her şeyin üstünde tutan politikacılara karşı, iyimser ve inançlı birinin ,tek başına bir şeyleri değiştireceği umudunu veren bir film.
G36 G37
1941 Meet John Doe (Cihan Hakimi)
Gary Cooper ve Barbara Stanwyck’in oynadığı filmin senaryosu Oscar’a adaydı.
Toplumsal değerlerin ve halkın isteklerinin ,kendi halinde,normal bir Amerikalı tarafından dile getirilmesinin hikayesi idi. ABD II WW girmeden önce halk genelde tarafsız dı, Bazı yorumculara göre film Amerikan değerlerinin kabul görmesine yardımcı oldu.
(Herkes bilmeli ki Tanrı herkesi sever, Birbirimizi sevmeyi öğrenirsek Barış ve huzur görçekleşir) Capra’nın felsefesi buydu.
Pearl Harbor baskınından sonra orduya yazıldı.
G38 G39
WHY WE FIGHT (NEDEN SAVAŞIYORUZ) seri belgesel filmleri yaptı. Bunlar propaganda filmleri değil,askerlere moral veren,neden asker olduklarını vurgulayan 7 belgesel.
Battle of Russia bölümü Stalin’i çok etkiledi 35mm 1000 kopya ısmarladı. Rusçaya tercümesini önemsemedi.Anlaşılsın diye Her salona bir tercüman koydu. McCarthy döneminde film ABD’de yasaklandı Rusya yı övüyor diye.1980’e kadar yasaklı kaldı. Oysa,Churchill ,hepsinin tüm salonlarda İngiliz halkına gösterilmesini sağladı.
(Bu belgeseller en önemli filmlerimdir ) demiştir.1945’de albay rütbesiyle terhis oldu. (Prelüde to War) 1942’de en iyi belgesel OSCAR’ı kazandı.
1) Legion of Merit Medal,
2) Distinguished Service Medal,
3) World War I Victory Medal.
4) American Defence Service Medal,
5) American Campaign Medal,
6) World War II Victory Medal.
G40 G41
1943 Arsenic and old lace (Arsenik Kurbanları)
1943 yılı tam savaşın ortasında,eğlenceli bir Tiyatro oyununu beyaz perdeye aktarmış. Seyirciyi,karmaşık savaş ve cephe habarlerinden bir nebze uzaklaştırmak için. Gray Grant ve Peter Lorre rol almış filmde.
2000 yılında Amerikanın en komik 30’ncu filmi seçildi.
Savaş bitince William Wyler ve George Stevens’la LIBERTY FILMS firmasını kurdu.
G42 G43
1946 It’s a Wonderful life (Şahane Hayat)
(ABD de yılbaşı geceleri en çok gösterilen filmdir) James Stewart yine başrolde. 5 dalda oscar’a aday gösterildi.
Seyirci açısından, iyiliğin daima kazanacağına inandıran bir film.
Frank Capra’nın adını ölümsüzleştiren film kabul edilir.
G44 G45
1948 State of the Union ( Aday)
Spencer Tracy ve Katherine Hepburn’un ölümsüzleştirdiği bir film.ABD’de Başkabnlık adaylığının ,entrikaların anlatıldığı bir yapıt.
1959 A Hole in the head (Miami Macerası)
Frank Sinatra,Edward G.Robinson rol aldı. Geçmişteki başarılı çıkışlarını gösteremediği bir film olsa dahi, müzik dalında OSCAR kazandı.
G46 G47
1961 A pocketful of miracles (Elmacı Kadın)
Son yaptığı film. Glenn Ford başrolde, 53 yaşındak Bette Davis ise harika birElmacı kadın figürü sergiledi. Film 3 dalda Oscar’a aday gösterildi. Glenn Ford ve Ann Margret GOLDEN GLOBE Ödülü verildi.
M2
İşte bunlar en seçme filmleri CAPRA ustanın.
Amerikanın en üretken ve başarılı yönetmeni
Filmlerinde doğaçlamayla oluşan bir komedi anlayışı var.hiçbiri yapmacık değil.İnsan doğasının iyi duyguları üzerine kurgulanmış filmler.Özellikle sıkıntılı savaş dönemi ve sonrası topluma umut veren filmlerdir bunlar.
FRANK CAPRA bir idealist. Politik görüşü ortanın solu diyebiliriz. Milliyetçilik,idalistlik ve duygusallık filmlerinde öne çıkan duygulardır. Kendisi bile filmlerineCAPRA-CORN diye adlandırdı.
O günden beri bu tarz filmlere CAPRA CORN diyoruz.
Tüm bu filmleri izlemenizi öneririm. Günümüzde internet’te ve Youtube’de rashatlıkla bulabileceğiniz filmler.
CAPRA’nın Oscar ödül töreniyle bitiriyorum.İyi seyirler dilerim.
(OK 2)
0 yorum