YOL 1981
YILMAZ GÜNEY 1937-1984
İlk,orta,liseyi Adana’da bitirdi. Lise yıllarında, bisikletiyle sinemadan sinemaya on altı milimetrelik film bobinleri taşıyarak ilk adımını attı. Simit’te sattı,pamuk da topladı,emekçi olarak büyüdü.İstanbul İktisat Fakültesi’nde okudu.Dergilerde öyküleri yayınlandı.Yılmaz Güney hatıralarından:
“Sinemayla karşılaşmam 13 yaşındayken oldu. Kavgalı dövüşlü filmlerin gösterildiği fukara sinemalarına gidiyorduk. Kendimizi daha rahat hissediyorduk bu sinemalarda. Mesela bir Galatasaray Sineması vardı, çok güzeldi. Önünden geçer bakardık ama çok lükstü gitmeye korkardık. İstesek parasını verip girebilirdik. Ama ne kıyafetimizi ne de yapımızı uygun görmezdik o sinemaya.”
Adana’da Dar filmde eleman olarak çalışır.Üniversite yıllarında İstanbul’da Dar filmde devam ederken Atıf Yılmaz’la tanıştı ve asistanı oldu. 1959‘’Bu Vatanın Çocukları’’ filminin senaryosunu Atıf Yılmaz’la birlikte yazdı ve oynadı.Atıf Yılmaz’ın 1959 ‘da yaptığı’’Alageyik’’ filminde oyuncu kabiliyeti ile dikkat çekmeye başladı.
1956 yılında yayınlanan “Üç Bilinmeyenli Eşitsizlik Sistemleri” adlı öyküsünde komünizm propagandası yaptığı gerekçesiyle,1961 yılında 18 ay hapis ve 8 ay Konya’ya sürgün cezası aldı. Hapis günlerinde düşünsel yapısını geliştirdi .Artık kendi düşünsel yapısını aktaracağı bir çalışma anlayışı vardı.
Zor günlerin peşinden ,zamanla rol aldığı filmler artmaya başladı.1964’te Tunç Başaran’ın yönettiği ‘’10 Korkusuz Adam’’ filminde hiç konuşmayan, sürekli arka cebinde taşıdığı konyağı içen bir ayyaşı canlandırdı. Bu rol, filmde fazla bir önem taşımadığı halde, Yılmaz Güney’in göründüğü sahnelerde sinema salonları inledi. Böylece Yılmaz Güney bir mitos haline gelmeye başladı . Yılmaz Güney oyunculuğu için şöyle der:
‘’Ben, oyuncu olarak halkın giyiminden, davranışlarından farklı olmamaya çalışıyordum. Zaten olamazdım ki. Ben zaten kendimi oynuyordum. Şöyle bir durum var: Yaptığım bütün filmlerde benden bir parça vardır.’’
Yapımcı Hasan Kazankaya’nın teşvikiyle 1966’’At Avrat Silah’’ filminin senaryosunu yazdı ve yönetmenliğini yaptı,Cahide Sonku ve Tuncel Kurtiz’le birlikte oynadı.
1968’’Seyit Han(Toprağın Gelini)’’ filminin senaryosunu yazdı ve yönetti. Konusu;Mazlum bir yiğit olan Seyit Han’ ın Haydar ağanın komplosuna kurban gidip kendi elleriyle öldürdüğü sevgilisi Keje’ nin destansı aşk öyküsüdür.Nebahat Çehre ,Danyal Topatan ve Hayati Hamzaoğlu ile birlikte oynadı.
1966’da senaryosunu yazdığı ‘’Hudutların Kanunu’’ filmini Lütfi Akad yönetti.Erol Taş,Tuncel Kurtiz,Pervin Par’la birlikte oynadı.
‘’Sınır boylarında kaçakçılık yapan Hıdır (Yılmaz Güney), ektiği toprak çoraksa, sürdüğü tarla kumsa sonuç ne olacaktır? Suçlular köylüyü sömüren toprak ağaları mı, köy ilkokulunu ateşe verip yakan yobaz zihniyetliler mi, köylüyü kaçakçılığa iten düzen midir? Hıdır rolündeki Yılmaz Güney’in etkileyici “solo oyun”u unutulmaz güzellikte. (Agah Özgüç’ün 100 Filmde Türk Sineması kitabından)’’
1970 yılında Şerif Gören’le brlikte senaryosunu yazıp yönettiği ‘Umut’’ filmi en büyük çıkışı oldu, yer yerinden oynadı.Onun başyapıtlarından,aynı zamanda,Türkiye’de devrimci sinemanın da ilk ve en iyi örneklerinden biridir. Bu filmi, 1971’’Acı’’,1971’’ Ağıt’’, 1971‘’Baba’’,1974’’Arkadaş’’ ve 1974’’Endişe’’ takip etti. 1979’da çekilen Sürü ve 1981 yılında çekilen Yol ile yurtdışında önemli ödüller aldı. Yol, Cannes Film Festivali’nde Altın Palmiye kazandı.
1974 yılında Yumurtalık’ta akşam yemek sırasında,yan masada oturan hakim Yılmaz Güney’e ‘’Benden başka kral varsa anasını…O kralsa ben imparatorum’’ diye sataşır,çıkan kavgada Hakim vuruldu, 24 yıla mahkum oldu. 1981’de cezaevinden kaçtı.
Yılmaz Güney’in ömrünün 11 yılı hapiste 4 yılı ise sürgünde geçti.Hapisteyken senaryo yazdı yol ve sürü filmlerini hapisteyken yönetti.80 ihtilali sonrasında adının ağıza alınması bile yasaktı.Yaşamının büyük kısmı cezaevlerinde geçen Güney’in son dönem filmi senaryosunu ve yönetmenliğini yaptığı 1983’’Duvar’’ filmidir.Fransız hükümetinden izin alarak yaptığı film yıllarca Türkiye’de yasaklandı. Konusunda : Ankara merkez cezaevinde, kadınlar ve erkekler, adli ve siyasi tutuklular, ve çocuklarla dolu bir hapishanede çocuk koğuşunu anlattı. (Dördüncü koğuştaki çocuklar dua ederler: ‘Allah’ım, beni daha iyi bir hapishaneye yolla.) Tuncel Kurtiz ve Ayşe Emel Mesci dışındaki oyuncular amatördü. Film yapımından 17 yıl sonra Türk seyirciyle buluştu.
1982 Cannes Film Festivalinde Altın Palmiye kazanmasıyla birlikte Güney’in filmlerine Dünya Sineması ilgi duymaya başladı. Yılmaz Güney “kabadayı mitosu” ile gelen yeni dönemdeki felsefesini kısaca şöyle özetler:
“Düşünmeden hiçbir insanın herhangi bir şey yapabilmesine imkan yoktur. Ben sadece düşündürmek istiyorum.”
Aydın kişiliğinden hiçbir zaman ödün vermeyen Güney ,erken yaşta 9 eylül 1984 ‘de Paris’te vefat etmiştir. Ödülleri:
1968- ‘’Seyyit Han’’ Adana Film Festivali En İyi 3.ncü film,en iyi Oyuncu.
1971- ‘’Baba’’Adana Film Festivali en iyi Film,En iyi Oyuncu
1971- ‘’Acı’’ Adana Film Festivali En İyi 2.nci Film,En iyi Oyuncu
1971- ‘’Ağıt’’Adana Film Festivali En İyi Film,yönetmen,erkek oyuncu.
1974- ‘’Arkadaş’’ Antalya Film Festivali En İyi 2.nci Film
1976- Yeni Sinema Dergisi (68-76 dönemi) En İyi Filmler Birincisi’’Seyyit Han’’
1981- ‘’Yol’’ Cannes Film Festivali PALM D’OR ödülü
YOL/ yönetmen:Yılmaz Güney,Şerif Gören/ senaryo: Yılmaz Güney,Şerif Gören/ görüntü: Erdoğan Engin/müzik: Zülfü Livaneli/Oyuncular:Tarık Akan,Şerif Sezer,Halil Ergün/ 1981
İmralı Açık Cezaevi’nden bayram iznine çıkan beş mahkumun öyküsüdür Seyit Ali , şeytana uyup kendisini aldatarak namusuna leke düşüren karısı- nın cezasını vermek için köyüne gider… Özellikle de kar sahneleri, Seyit’in kansını sırtında taşıması ve tövbekar Zine’nin donmaması için kamçıyla dövülmesi ama sonuçta ölmesi….
1982 Cannes Film Festivalinde en iyi film seçildi,’Hristiyan Birliği Özel Mansiyon’’ ödülünü aldı.FIBRESCI ödülünü aldı
1983 yılında Fransız Eleştirmenlerinden ‘En İyi Yabancı Film’ ödülünü aldı.
1981 Yol 1983 Duvar 1970 Umut
FİLMOGRAFİ (Bazıları
1983 Duvar
1981 Yol
1978 Sürü
1974 Endişe
1974 Zavallılar
1974 Arkadaş
1971 Baba
1971 Acı
1971 Ağıt
1971 İbret
1971 Kaçaklar
1971 Yarın Son Gündür
1971 Umutsuzlar
1971 Vurguncular
1970 Canlı Hedef
1970 Umut
1970 Yedi Belalılar
1970 Piyade Osman
1969 Aç Kurtlar
1969 Bir Çirkin Adam
1968 Seyyit Han (Toprağın gelini)
1968 Pire Nuri
1967 Bana Kurşun İşlemez
1967 Benim Adım Kerim
1966 At Avrat Silah
>
0 yorum