KANUN NAMINA   1952 **** ÖMER LÜTFİ AKAD   1916-2011

KANUN NAMINA   1952

ÖMER LÜTFİ AKAD   1916-2011

Türk Sinemasının yapı taşlarından usta yönetmen ve yazardır. Türk Sinema tarihi yazarlarının “Muhsin Ertuğrul‘dan Sonraki Sinemacılar Dönemi” diye adlandırdığı dönemin en önemli ismi şüphesiz Ömer Lütfi Akad’dır. Akad, kendinden önceki sinemacılardan farklı olarak sinema tekniği ve diline yeni bir anlayış getirmiştir.

Jeanne D’arc Fransız okulunda eğitimini tamamladıktan sonra
Galatasaray  Lisesi‘ne devam eden Akad, 1942 yılında İstanbul Yüksek İktisat ve Ticaret Okulu’nun Maliye Bölümü’nü bitirdi. Vatani görevini tamamladıktan sonra bir süre Osmanlı Bankası muhasebe bölümünde çalışan Akad, daha sonra Lale Film şirketinde muhasebeci olarak çalıştı. Halkevleri tarafından hazırlanan çeşitli tiyatro oyunlarının dekor işleriyle ilgilenen ve amatör oyuncu olarak sahneye çıkan Akad, Beş Sanat adlı bir edebiyat dergisi çıkardı.

Akad’ın sinemaya ilk adım atışı Şakir Sırmalı‘nın yönettiği 1946 ‘’Domaniç Yolcusu’’ adlı filmle oldu. Filmin yapım yönetmenliğini üstlenen Akad, İlk yönetmenlik tecrübesini,rejisörlüğünü Seyfi Havaeri‘nin yaptığı,1948’’ Damga ‘’isimli filmin bazı sahnelerini çekerek yaptı

 İlk filmi 1949’’ Vurun Kahpeye‘’ Halide Edip Adıvar‘ın aynı adlı romanından beyaz perdeye aktardı. Film hasılat rekorları kırdı, büyük ilgi gördü.  1950‘de senaryosunu da kendisinin yazdığı müzikal yapım ‘’Lüküs Hayat’‘da Muzaffer Hepgüler,Settar Körmükçü,Halide Pişkin rol aldı.1952’’ Tahir ile Zühre’’,1952 ‘’İngiliz Kemal Lawrens’e Karşı’’ ve1952’’ Arzu ile Kamber’  filmlerini yönetti. 1952 yılında yaptığı ‘’Kanun Namına’’ Ayhan Işık‘ı üne kavuşturdu.

1955 yılında Yaşar Kemal‘in senaryosunu yazdığı Beyaz Mendil‘le ikinci büyük çıkışını yaptı. Attila İlhan‘ın senaryosunu yazdığı1959 ‘’Yalnızlar Rıhtımı’’ isimli filmi o dönemde büyük tartışmalara yol açtı.İzmir Pasaport Limanı’na göre senaryo yazıldığı halde,Film,İstanbul limanında çekilmiş olması tartışma konusu olsa da özgün bir filmdir. (Tangolar söyleyen bir kadın şarkıcıyı, kaçakçıları, bar sahiplerini, yakışıklı kaptanları biraraya getiren şiirsel bir gerçekçilik yakalamaya çalışan bir film. Lütfi Akad’ın kendi sözleriyle Yalnızlar Rıhtımı: “Bir estetizm gösterisi, kuru gürültüdür. En eksiksiz şekliyle Antonioni estetizmine varır.” (Türk Sinema Tarihi kitabı Giovanni.Scognamillo)

1967 ’’Hudutların Kanunu’’ Akad sinemasının diğer bir dönüm noktasıdır. Senaryosunu Yılmaz Güney‘le birlikte yazdı ve,Yılmaz Güney’in etkileyici oyunu filmi ölümsüzleştirdi.( Sınır boylarında kaçakçılık yapan Hıdır’ın ektiği toprak çoraksa; Suçlular köylüyü sömüren toprak ağaları mı, köy ilkokulunu ateşe verip yakan yobaz zihniyetliler mi, köylüyü kaçakçılığa iten düzen midir? )

1968’’Vesikalı Yarim’’,1971’’ Bir Teselli Ver ‘’ve 1972’’Yaralı Kurt’’ gibi büyük ilgi gören yapımlardan sonra,Türk Sinemasının en önemli üçlemesi olan 1973’’Gelin’’ ,1973’’ Düğün’’  ve 1974’’ Diyet ‘’ filmlerinde iç göç sorunlarını perdeye yansıttı. Gelin’de Yozgat’tan İstanbul’a taşınan bir ailenin büyük kentte yaşadıkları sorunları, Düğün’de Şanlıurfalı bir ailenin aynı eksende başına gelenleri ve Diyet’te ise emekçilerin dramını anlattı.

1964 ve 1974 yılları arasında 10’a yakın belgesel ve TV filmi çekti.  1979 da yaptığı TV filmlerinden sonra yönetmenlik yapmadı. Filmlerinde dekor yerine mekan kullandı.İtalyan Yeni Gerçekçilik akımından esinlendi,Kamerasını sokağa taşıdı.Kendine özgün sinema dilini oluşturmuş Türk Sinemasının Auteur Yönetmenidir.Ödülleri:

-1953 Türk Film Dostları Derneği ‘’Kanun Namına’’ En iyi Film ve Yönetmen

-1954 Türk Film Dostları Derneği’’Öldüren Şehir’’ En iyi Yönetmen Ödülü

-1954 Türk Film Dostları Derneği’’Bulgar Sadık’’ En İyi Film Ödülü

-1965 İzmir Fuarı 1.Film Şenliği ‘’Üç Tekerlekli Bisiklet’’ En İyi Film Ödülü

-1966 Antalya Film Festivali ‘’Hudutların Kanunu’’ En İyi İkinci Film Ödülü

-1968 Antalya Film Festivali ‘’Vesikalı Yarim’’En İyi İkinci Film Ödülü

-1968 Yeni Sinema Dergisi ‘’Kızılırmak-Karakoyun’’  en iyi film Birincilik

-1972 Adana Film Festivali ‘’Yaralı Kurt’’ En İyi İkinci Film Ödülü

-1972 Adana Film Festivali ‘’Irmak’’ En iyi Ü;çüncü Film Ödülü

-1973 Uluslararası Tahran Film Şenliği ‘’Gelin ‘’ ön elemeyi kazandı

-1973 Adana Film Festivali ‘’Gelin’’ En İyi Film Birincilik Ödülü

-1973 Adana Film Festivali ‘’Canım Kardeşim’’ En İyi Film İkincilik Ödülü

-1974 Antalya Film Festivali ‘’Düğün’’ En İyi Film Birincilik Ödülü

-1974 Antalya Film Festivali En İyi Yönetmen Ödülü

-1975 20.Antalya Film Festivali ‘’ONUR’’ Ödülü

-İDGSA Film Arşivi kurslarında Öğretmenlik

-IDGSA Sinema TV Enstitüsünde Öğretim Görevlisi

-1997 Mimar Sinan Üniversitesi ‘’Onursal Profesörlük’’ payesi

-1998 TC Cumhurbaşkanlığı ‘’Kültür ve Sanat’’ Büyük Ödülü

KANUN NAMINA/ yönetmen:Ömer Lütfi Akad/ senaryo: Lütfi Akad,Osman Ferit Seden/ görüntü: Enver Burçkin/ses: Yorgo İlyadis / oyuncular: Ayhan Işık,Gülistan Güzey,Muzaffer Tema,Nubar Terziyan,Settar Körmükçü/ Kemal Film/1952

Konusu gerçek bir olaydan alındı. Bu film Akad’ın baş yapıtlarından biri olmasının dışında “Polisiye türdeki kent filmleri” akımını da başlattı.1953 yılında,Türk Film Dostları Derneği (en iyi film) (en iyi yönetmen) ödülleri verilmiştir.

Bir otomobil tamircisi olan Nazım Usta, Ayten’e aşıktır ve çift sonunda evlenerek mutlu sona ulaşır. Ancak gelişen kıskançlık olayları sonucu Nazım dayanamayarak Halil ile Nezahat’i öldürür, eşi Ayten’i yaralar. Peşine polis takılan Nazım, atölyesine sığınır ve orada tutuklanmamak için direnir. Ayten’in iknası sonrası polise teslim olur.

   1952 Kanun Namına             1955 Beyaz Mendil       1966 Hudutların Kanunu

FİLMOGRAFİ   (Bazıları)

1979  Çekiç ve Titreşim                        (Tv Filmi)
1979  Kuma                                              (Tv Filmi)
1979  Isı                                                     (Tv Filmi)
1979  Emekli Başkan                            (Tv Dizisi)
1975  Topuz                                              (Tv Dizisi)
1975  Pembe İncili Kaftan                  (Tv Dizisi)
1975  Ferman                                          (Tv Dizisi)
1975  Diyet                                               (Tv Dizisi)
1974  Esir Hayat
1974  Diyet
1973  Gelin
1973  Düğün
1972  Yaralı Kurt
1972  Irmak
1972  Gökçe çiçek
1971  Vahşi Çiçek
1971  Rüya Gibi
1971  Mahşere Kadar
1971  Bir Teselli Ver
1971  Anneler Ve Kızları
1969  Seninle Ölmek İstiyorum
1968  Vesikalı Yarim
1968  Kader Böyle İstedi
1967  Kızılırmak-KaraKoyun
1967  Kurbanlık Katil
1967  Ana
1966  Sırat Köprüsü
1966  Hudutların Kanunu
1963  Dişi Kurt
1962  Üç Tekerlekli Bisiklet
1961  Sessiz Harp
1960  Yangın Var
1960  Cilalı İbo’nun Çilesi
1959  Zümrüt
1959  Yalnızlar Rıhtımı
1959  Ana Kucağı
1958  Meyhanecinin Kızı / Mapushane Çeşmesi
1957  Kara Talih
1957  Ak Altın
1956  Kalbimin Şarkısı
1955  Meçhul Kadın
1955  Kardeş Kurşunu
1955  Görünmeyen Adam İstanbul’da
1955  Beyaz Mendil
1954  Çalsın Sazlar Oynasın Kızlar / Oyna Kızım Oyna
1954  Vahşi Bir Kız Sevdim
1954  Bulgar Sadık / Kaçın Türkler Geliyor
1953  Öldüren Şehir
1953  Katil
1953  Altı Ölü Var / İpsala Cinayeti
1952  İngiliz Kemal Lawrence’e Karşı
1952  Tahir İle Zühre
1952  Kanun Namına
1952  Arzu ile Kamber
1950  Lüküs Hayat
1949  Vurun Kahpeye

Yönetmenliğini Yaptığı Belgesel Filmler

Dört Mevsim İstanbul – 1990
Dört Mevsim İstanbul: İstanbul Bir Şarkıdır
Dört Mevsim İstanbul: İstanbul Bir Özlemdir
Dört Mevsim İstanbul: İstanbul Bir Kavgadır
Dört Mevsim İstanbul: Doğuş

(Orman Bakanlığı Adına 7 Film)
1973  Ormanın Ruhsal Sağlıkla İlgisi
1973  Ormanların Ekonomik Değeri
1973  Ormanları Koruma
1973  Ormancılığımızda Dün ve Bugün
1973  Orman-Köy İlişkileri
1973  Orman Yetiştirme, Ağaçlandırma
1973  Orman Endüstrisi

1964  Bir Gazetenin Hikayesi                                                                                              1964  Unilever                                                                                                                          1964 Tanrının Bağışı Orman